Агентии авиатсияи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
КОРХОНАИ ВОҲИДИ ДАВЛАТИИ "ТОҶИКАЭРОНАВИГАТСИЯ"

ЧАРО ТИРЕЗАҲОИ ҲАВОПАЙМО ДАВРАШАКЛАНД?

ЧАРО ТИРЕЗАҲОИ ҲАВОПАЙМО ДАВРАШАКЛАНД?
229

Чоп кардан

Ҳангоми саёҳат тавассути ҳавопаймо шахс ба тарҳ ва хусусиятҳои тирезаҳои он таваҷҷуҳ намекунад. Агар мо бодиққат назар кунем, мебинем, ки тирезаҳои ҳавопаймо ба монанди тирезаҳои биноҳо, мураббаъ ё росткунҷа не, балки мудаввар мебошанд.

Тирезаҳои ҳавопаймо якчанд ҳадафҳои муҳимро иҷро мекунанд, аз таъмини нури табиӣ ва баланд бардоштани ҷолибияти эстетикии он то имкони дидани ҷаҳони беруна ба мусофирон ҳангоми парвоз. Аммо шакли мудаввари ин тирезаҳо танҳо интихоби тарҳ нест. Ин хусусияти бодиққат тарҳрезишудаи муҳандисӣ мебошад, ки дар таъмини бехатарӣ сохтории ҳавопаймо нақши муҳим мебозад.

Дар ибтидои асри XX ҳавопаймоҳо асосан бипланҳои дорои кабинаҳои кушода буданд ва тирезаҳо дигар лозим набуданд. Аммо, вақте ки технологияи авиатсионӣ рушд намуд, ҳавопаймоҳои дорои кабинаҳои пӯшида дастрас шуданд, ки зарурати тирезаҳо ба миён омаданд.

Тирезаҳои ҳавопаймоҳои қаблӣ хурд буданд ва аз маводи оддӣ ба монанди шиша ё шишаҳои органикӣ (plexiglass) истеҳсол мегардиданд, ки аксар вақт шакли росткунҷа ё мураббаъ буд, мисли тирезаҳои биноҳо. Ин тирезаҳо пеш аз ҳама барои дидан истифода мешуданд ва ба сарнишинон имкон медоданд, ки ҳангоми парвоз атрофи худро назорат ва самти парвозро пайравӣ намоянд.

   

Бо рушди ҳавопаймо, тарҳрезӣ ва истеҳсоли тирезаҳо низ тағйир ёфт. Бо пайдоиши кабинаҳои фишордор дар солҳои 1930 зарурати тобоварии тирезаҳо ба фарқиятҳои фишор байни дохил ва берунии ҳавопаймо ба миён омад. Ин боиси ба вуҷуд омадани материалҳои мустаҳкамтару пойдортар, монанди шишаи ламинатӣ гардид, ки ба қувваҳои дар вақти парвоз ба он расида тоб оварда метавонанд.

Дар солҳои 1950-ум бошад шакли мудаввар стандарти тирезаҳои ҳавопаймо гардид. Гузариш ба тирезаҳои мудаввар ба якчанд омилҳо вобаста буд. Аввалан, шакли мудаввар сарбориро баробар тақсим, эҳтимолияти шикастани онро коҳиш, нигоҳ доштани фишори кабина ва дар  беҳтар намудани бехатарии умумӣ мусоидат менамояд.

Илова бар ин, шакли тиреза ба ҳавопаймо таъсири аэродинамикӣ дорад. Кунҷҳои мудавваршуда ба коҳиш додани муқобилат кӯмак намуда, самаранокии сӯзишвориро беҳтар ва муътадил гардидани ҳаракати ҳавоиро дар атрофи ҳавопаймо таъмин менамояд.

Дар навбати дигар шакли мудаввари тирезаҳои ҳавопаймо ба тарҳи он ҷолибияти эстетикӣ зам менамояд. Имрӯз, тирезаҳои даврашакл дар авиатсияи тиҷоратӣ як намуди маъмулӣ мебошанд ва вобаста ба намуди ҳавопаймо метавонанд дар андозаҳо ва конфигуратсияҳои гуногун мавриди истифода қарор гиранд. Аз тирезаҳои хурд дар ҳавопаймоҳои минтақавӣ то тирезаҳои калони панорамӣ дар ҳавопаймоҳои васеъ, тарроҳӣ ва функсияҳои тирезаҳои ҳавопаймо барои қонеъ намудани талаботи авиатсияи муосир идома доранд.

АКС аз манбаъҳои боз